Anders kijken en slim samenwerken voor een gezonde leefomgeving

21 maart 2024

Op 21 maart gaf Vincent Luyendijk ons tijdens de inspiratiebijeenkomst een integrale kijk op een
gezonde leefomgeving. We moeten de inrichting van de buitenruimte in onze steden en dorpen niet als vaststaand feit zien. Er valt wat te kiezen. We moeten kijken hoe we deze ruimte zo goed mogelijk kunnen inrichten, zodat mensen er met plezier bewegen, spelen, ontmoeten en recreëren.

Vincent liet ons zien dat het bij ruimtelijke ontwikkeling en het verbeteren van de leefbaarheid van steden gaat om domein overstijgende vraagstukken, Deze vragen om een samenwerking tussen sport, bewegen, zorg, onderwijs, welzijn, mobiliteit, buitenruimte en cultuur. Zijn pleidooi: haal de schotten weg en steek je hand uit naar de afdeling naast je. We zijn immers allemaal van de afdeling gezond en gelukkig leven.

Met prachtige voorbeelden uit binnen- en buitenland laat hij zien dat als je ergens bewust voor kiest en 100% voor gaat, je het onvoorstelbare waar kunt maken. Een van deze voorbeelden was ‘de belofte van de sneeuwschuiver’ van de stad Oulu in het noorden van Finland, net onder de poolcirkel. Hier gaan vrijwel alle kinderen op de fiets naar school, ook al is het die dag -17 graden en ligt de stad vol sneeuw. Exemplarisch voor het fietssucces in Oulu is de belofte die de gemeente doet aan haar inwoners: “wij zorgen ervoor dat de wegen altijd geprepareerd zijn voordat school en werk beginnen. Hierbij zijn eerst de fietspaden begaanbaar en daarna de autowegen’. Zo zorgen zij er in Oulu voor dat de drempels om te fietsen worden weggenomen. De vraag die je jezelf hierbij kunt stellen is ‘wat is in jouw organisatie of gemeente die metaforische sneeuwschuiver?’

Op veel plekken in Nederland is een strijd om de ruimte aan de gang. Nederland heeft voor elke vierkante meter wel zes concurrerende toekomstplannen, vatte Pim van der Feltz, directeur van Natuurmonumenten dit samen. De buitenruimte is nog te vaak het domein van de verkeerskundige of de mobiliteitsexpert, terwijl diezelfde buitenruimte direct van invloed is op de ontwikkeling en het welbevinden van de kinderen en gezinnen waarmee wij werken. Het is zaak dat we bij de inrichting van de buitenruimte slim gaan combineren. Dit betekent dat we proactief aan tafel moeten gaan zitten op het moment dat het om ruimtelijke (her)inrichting van een stad of dorp gaat. En dat het zaak is om de afdeling ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente uit te nodigen om mee te denken over vraagstukken waar we vanuit de zorg, het onderwijs en de opvang van jeugd mee worstelen.

Als we anders gaan kijken naar de rol van de (buiten) ruimte is er zoveel te winnen

Als we een schoolplein van een middelbare school zo kunnen inrichten dat deze buiten schooltijd kan worden gebruikt voor diverse balsporten door jongeren uit de wijk, zijn we op de goede weg. Of nog een stap verder, zoals het Waterplein in Rotterdam. Dit reservoir voor opvang van overtollig regenwater is in de overige 99,9% van de tijd een tof basketbalveld, skatebaan en chillplek voor scholieren en bewoners. Als we kijken naar een gezonde leefomgeving zijn er zoveel aanknopingspunten die voor de zorg, het onderwijs en de opvang van kinderen relevant zijn en van waarde kunnen zijn in het voorkomen voor ondersteuningsvragen. Voor alles geldt: het is een kwestie van kiezen.

Aan de hand van de voorbeelden die Vincent gaf over de inrichting van de buitenruimte, stelde hij ons voortdurend vragen waarmee we tijdens het tweede deel van de bijeenkomst aan de slag zijn gegaan. In de bijgevoegde presentatie zijn deze vragen terug te vinden op de lichtblauwe sheets met een lampje.

Een eerste dialoog over deze vragen leidde tot een verdiepend gesprek in subgroepen over de rol van ruimte / leefomgeving in relatie tot voor ons domein relevante thema’s of vraagstukken:

  • Wat kun je als jeugdzorg doen in de verbinding met de (buiten)ruimte? Als concreet voorbeeld: hoe kun je potentiële pleegouders met ruimtegebrek om een pleegkind op te vangen faciliteren om het opvangen van een pleegkind wel mogelijk te maken?
  • Van wantrouwen naar vertrouwen: Wat gebeurt er als we het perspectief van waaruit we werken omkeren?
  • Waar je op stuurt doet ertoe. Waar zouden wij op moeten sturen? En hoe doe je dit integraal? Met wie werk je dan samen?
  • Kinderen gaan naar school en mogen zich ontwikkelen in de buurt waar we wonen. Hoe kan je de ruimte zo benutten dat dit mogelijk wordt, ook als er sprake is van bijvoorbeeld een indicatie voor speciaal onderwijs. Als concreet voorbeeld: het leerling- en kindervervoer. Wat gebeurt er als we hiermee stoppen. Met welke oplossingen in de wijk zouden we dan komen?
  • Taal doet ertoe! Onze taal wordt sterk beïnvloed door de wijze waarop we worden gefinancierd. Hoe doorbreken we dit zodat de focus komt te liggen op wat we willen bereiken?
  • Hoe kunnen we de verschillende domeinen verbinden om zo ‘community building’ in de wijken mogelijk te maken?

We hebben de thema’s en vraagstukken verder onderzocht aan de hand van vragen als:

  • Waarin kan het ruimte perspectief voor ons van waarde zijn?
  • Wat houdt ons tegen? Wat zijn de obstakels en hoe halen we die weg?
  • Met wie zou ik meer moeten samenwerken?
  • Welke positieve effecten kunnen we met de leefomgeving / ruimte bereiken?
  • Wat zouden we morgen gelijk moeten veranderen?

Reacties die we hebben mogen ontvangen na afloop van de bijeenkomst:

Voordat ik naar de bijeenkomst kwam vroeg ik me af wat de leefomgeving te maken heeft met de jeugdzorg? Nu weet ik het antwoord: alles! Een positief pedagogisch klimaat en een gezonde leefomgeving zijn essentieel.

De bijeenkomst heeft mij doen beseffen dat we veel meer plekken nodig hebben die de vorming van gemeenschappen ondersteunen, plekken waar mensen elkaar kunnen ontmoeten.

We hebben allemaal een stukje van een droom: we willen dat kinderen fijn en gelukkig, in hun eigen wijk opgroeien. Het toevoegen van ruimtelijke ontwikkeling aan het zoeken naar hoe we deze droom realiseren is essentieel. Het is belangrijk dat we dromen bij elkaar brengen en coalities gaan vormen om dromen waar te maken.

De bijeenkomst heeft me laten zien dat als je ergens van droomt en hier 100% voor gaat, je dromen waar kunt maken.

Noteer alvast in je agenda:

Op 13 september organiseren we samen met het NDSD een netwerkbijeenkomst.

Op 26 november staat er weer een nieuwe inspiratiebijeenkomst gepland van 10 uur tot 13 uur.

 

Ben jij er bij?

Ik wil me aansluiten bij Associatie voor Jeugd